​ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮﻑ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺷﺮﻁ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺴﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺷﻴﺨﻴﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﻨﺪ ﺧﻼﻓﺖ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺷﻴﺨﻴﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩ. (1)
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻨﻰ ﺍﻣﻴﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺃﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻣﺎﻝ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺴﻰ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺑﻨﻰ ﺍﻣﻴﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﭖ ﺑﺎﺯﻯ ﺑﻬﻤﺪﻳﮕﺮ ﺭﺩ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻴﻔﺘﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻼﻓﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻯ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺸﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻭ ﺩﻭﺯﺥ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﻡ (2) .
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﺋﻰ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﻳﺸﺎﻭﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻤﺼﺮﻑ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ ﻭ ﺣﻜﺎﻡ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺼﻼﺣﻴﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩ.ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺣﻜﺎﻡ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺴﺘﻮﻩ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﺻﺤﺎﺏ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺨﻮﺩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺷﻜﺎﻳﺘﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﻯ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﺣﺎﻝ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺍﻭ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺮﻙ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺧﻼﻑ ﺷﺮﻉ ﻭﻯ ﻣﺆﺛﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﺸﺪ ﻟﺬﺍ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺍﻭ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﻤﺎﻝ ﻭ ﺣﻜﺎﻡ ﻭﻯ ﺗﻤﻜﻴﻦ ﻧﻨﻤﻮﺩﻧﺪ.
ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﻼﻑ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﺬﻝ ﻭ ﺑﺨﺸﺶ‏ﻫﺎﻯ ﻭﻯ ﺑﻘﻮﻡ ﻭ ﺧﻮﻳﺸﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﮕﺮﻓﺖ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﺭﺍ ﺳﺨﺖ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻟﺬﺍ ﮔﺮﺩ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻤﺸﻮﺭﺕ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍﺀ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻗﺐ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻛﺮﺩﺍﺭﻫﺎﻯ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﺸﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
ﭼﻮﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻋﻤﺎﺭ ﻳﺎﺳﺮ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻛﺮﻡ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺁﻧﺤﻀﺮﺕ ﺑﻮﺩ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺰﺩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺒﺮﺩ ﻋﻤﺎﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﺳﺖ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺍﺩ،ﭼﻮﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺑﻰ ﺍﻋﺘﻨﺎﺋﻰ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﺭ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻭ ﻏﻼﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻋﻤﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻀﺮﻭﺏ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﻏﻼﻣﺎﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻋﻤﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻀﺮﻭﺏ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﻟﮕﺪ ﺑﺮ ﺷﻜﻢ ﺍﻭ ﺯﺩ ﻛﻪ ﻋﻤﺎﺭ ﺑﻴﻬﻮﺵ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺑﻌﺪﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻤﺮﺽ ﻓﺘﻖ ﺩﭼﺎﺭ ﮔﺮﺩﻳﺪ!
ﺁﻭﺍﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺰﻭﺩﻯ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺁﺗﺶ ﺧﺸﻢ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻌﺜﻤﺎﻥ ﺷﻌﻠﻪ ﻭﺭ ﻧﻤﻮﺩ،ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻤﻮﻗﻊ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻏﻔﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺘﻮﺭ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺸﺎﻡ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻋﻠﻨﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻗﺒﻴﺢ ﻭ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﺑﻤﺮﺩﻡ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻣﻴﻜﺮﺩ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺭﺿﺎﻯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ (ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺭﻭﺵ ﺷﻴﺨﻴﻦ) ﺑﻮﺩ ﺁﮔﺎﻩ ﻣﻴﻨﻤﻮﺩ.
ﻭ ﻋﻠﺖ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻥ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﺑﺸﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﺍﻣﻴﻪ ﻣﻴﺪﺍﺩ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻤﺮﻭﺍﻥ ﺑﻦ ﺣﻜﻢ ﻭ ﺯﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺻﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺩﻳﻨﺎﺭ ﺍﺯ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻤﻮﺩ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻭﻗﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺷﻨﻴﺪ ﺑﺂﻭﺍﺯ ﺑﻠﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﻼﻭﺕ ﻧﻤﻮﺩ:ﻭ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻳﻜﻨﺰﻭﻥ ﺍﻟﺬﻫﺐ ﻭ ﺍﻟﻔﻀﺔ ﻭ ﻻ ﻳﻨﻔﻘﻮﻧﻬﺎ ﻓﻰ ﺳﺒﻴﻞ ﺍﻟﻠﻪ ﻓﺒﺸﺮﻫﻢ‏ﺑﻌﺬﺍﺏ ﺍﻟﻴﻢ.
ﭼﻮﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﺑﻮﺫﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺴﻰ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺁﻳﺎ ﺟﺎﺋﺰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻭﺍﻟﻰ ﺍﺯ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻗﺮﺽ ﺑﺪﻳﮕﺮﻯ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ؟ﻛﻌﺐ ﺍﻻﺣﺒﺎﺭ ﮔﻔﺖ ﺍﺷﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ!ﺍﺑﻮﺫﺭ ﺭﻭ ﺑﻜﻌﺐ ﺍﻻﺣﺒﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ:ﻳﺎ ﺑﻦ ﺍﻟﻴﻬﻮﺩﻳﺘﻴﻦ ﺃﺗﻌﻠﻤﻨﺎ ﺩﻳﻨﻨﺎ؟ (ﺍﻯ ﭘﺴﺮ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ ﻳﻬﻮﺩﻯ ﺩﻳﻦ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﻮ ﺑﻤﺎ ﻳﺎﺩ ﻣﻴﺪﻫﻰ؟) ﻭ ﺑﺎ ﻋﺼﺎﺋﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﻌﺐ ﺍﻻﺣﺒﺎﺭ ﻛﻮﺑﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﺵ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺪﻳﻨﺠﻬﺖ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺸﺎﻡ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺩﺭ ﺷﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺪﮔﻮﺋﻰ ﻣﻴﻜﺮﺩ ﺗﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺯﻧﺪﺍﻧﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺎﻣﻪ‏ﺍﻯ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺳﻮﺍﺭ ﻳﻚ ﺷﺘﺮ ﺑﻰ ﺟﻬﺎﺯ ﻛﻦ ﻭ ﺑﺎ ﺯﺟﺮ ﻭ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﺴﻮﻯ ﻣﺎ ﺑﻔﺮﺳﺖ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩ (3) .
ﭼﻮﻥ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻧﺰﺩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﮔﻔﺖ ﺷﻨﻴﺪﻩ‏ﺍﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﻡ ﺑﻠﻮﺍ ﻣﻴﻜﻨﻰ ﻭ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ ﺳﺨﻨﻬﺎ ﻣﻴﮕﻮﺋﻰ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ‏ﺍﻡ ﺣﻖ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺮ ﺁﺷﻔﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ ﺍﺻﻼ ﺗﺮﺍ ﺑﺎﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﭼﻜﺎﺭ؟ﺍﺑﻮﺫﺭ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﺑﻮﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻣﺮ ﺑﻤﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻴﻜﻨﻢ .
ﭼﻮﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻳﺎﺭﺍﻯ ﻣﺠﺎﺩﻟﻪ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺑﺬﻩ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﻤﺮﻭﺍﻥ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻛﻨﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻳﻌﺖ ﻭ ﺗﻮﺩﻳﻊ ﻧﻜﻨﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺗﺮﺱ ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻳﻌﺖ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺗﻮﺩﻳﻊ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﺮﺑﺬﻩ ﻭ ﻣﺪﺗﻰ ﺗﻮﻗﻒ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺩﺍﺭ ﻓﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﺪﺭﻭﺩ ﮔﻔﺖ.
ﺑﻨﺎ ﺑﻨﻘﻞ ﻣﻮﺭﺧﻴﻦ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﻣﺼﺮ ﺑﻤﺪﻳﻨﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻌﺜﻤﺎﻥ ﺷﻮﺭﻳﺪﻧﺪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺍﺑﻴﻄﺎﻟﺐ ﺍﺳﺘﻤﺪﺍﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﺪﺍﻣﺖ ﻛﺮﺩ ﻋﻠﻰ ﺑﻤﺼﺮﻳﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮﺩﺷﻤﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺣﻖ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ‏ﺍﻳﺪ ﻭ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ‏ﺍﻡ ﺩﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻴﺪﺍﺭﻡ ﻭ ﺗﺎ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺨﻮﺍﺳﺘﻪ‏ﻫﺎﻯ ﺷﻤﺎ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﺛﺮ ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﻣﻴﻜﻨﻢ ﭘﺲ ﻋﻠﻰ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻯ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺮﺍﺟﻌﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ،ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻏﻼﻡ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺍﻭ ﺳﻮﺍﺭ ﻭ ﺑﻄﺮﻑ ﻣﺼﺮ ﻣﻴﺮﻭﺩ ﺍﺯ ﻭﻯ ﺑﺪﮔﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻧﺎﻣﻪ‏ﺍﻯ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻮﺍﻟﻰ ﻣﺼﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ:ﺑﻨﺎﻡ ﺧﺪﺍ ﻭﻗﺘﻰ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﺪﻳﺲ ﻧﺰﺩ ﺗﻮ ﺁﻣﺪ ﺻﺪ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺑﺎﻭ ﺑﺰﻥ ﻭ ﺳﺮ ﻭ ﺭﻳﺸﺶ ﺭﺍ ﺑﺘﺮﺍﺵ ﻭ ﺑﺰﻧﺪﺍﻥ ﻃﻮﻳﻞ ﺍﻟﻤﺪﺓ ﻣﺤﻜﻮﻣﺶ ﻛﻦ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﻤﺮﻭ ﺑﻦ ﺍﻟﺤﻤﻖ ﻭ ﺳﻮﺩﺍﻥ ﺑﻦ ﺣﻤﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﻭﺓ ﺑﻦ ﻧﺒﺎﻉ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻦ!
ﻣﺼﺮﻯ‏ﻫﺎ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ ﺑﺠﺎﻧﺐ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﻤﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻯ!
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩ!ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻏﻼﻡ ﺗﻮ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮﺩ.ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻩ،ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺮﻛﻮﺑﺶ ﺷﺘﺮ ﺗﻮ ﺑﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﺷﺘﺮﻡ ﺭﺍ ﺩﺯﺩﻳﺪﻩ‏ﺍﻧﺪ،ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺨﻂ ﻣﻨﺸﻰ ﺗﻮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ،ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻭ ﺍﻃﻼﻉ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﻬﺮ ﺣﺎﻝ ﺗﻮ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺧﻼﻓﺖ ﻧﺪﺍﺭﻯ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﻫﻰ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺗﻮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﻬﻢ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻭ ﺍﻃﻼﻉ ﺗﻮ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺼﻮﺭﺕ ﺑﻴﻌﺮﺿﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻋﺪﻡ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺗﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﻬﺮ ﺣﺎﻝ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺑﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻻﻥ ﻋﻤﺎﻝ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﻛﻦ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ ﺷﻤﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﻨﻢ ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻣﻦ ﭼﻜﺎﺭﻩ ﻫﺴﺘﻢ؟ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻢ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ (4) .
ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺎﺩﺭﻯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻭﻯ ﺑﺤﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮﻓﻪ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ،ﻭﻟﻴﺪ ﺷﺨﺼﻰ ﺩﺍﺋﻢ ﺍﻟﺨﻤﺮ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﺤﺎﻝ ﻣﺴﺘﻰ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﻤﺎﺯ ﺻﺒﺢ ﺭﺍ ﺑﺠﺎﻯ ﺩﻭ ﺭﻛﻌﺖ ﭼﻬﺎﺭ ﺭﻛﻌﺖ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻭ ﺭﻳﺸﺨﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﺍﻣﻴﺮ ﺳﺨﺎﻭﺗﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ‏ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﺯ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺸﺶ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﻋﺪﻩ‏ﺍﻯ ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻤﺪﻳﻨﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻌﺜﻤﺎﻥ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺋﻢ ﺍﻟﺨﻤﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺭﻭﻯ ﺩﺭ ﺷﺮﺏ ﺧﻤﺮ ﺑﺤﺎﻝ ﺍﺳﺘﻔﺮﺍﻍ ﺩﻳﺪﻩ‏ﺍﻳﻢ ﻭ ﻋﺰﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ.
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻴﺰﻧﻴﺪ ﻭ ﻋﻮﺽ ﺭﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﺸﻜﺎﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﺁﻧﻬﺎﺋﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺸﺮﺍﺏ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﻭﻟﻴﺪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺷﻼﻕ ﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻤﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﻧﻤﻮﺩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻣﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺗﻬﻤﺖ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﺷﺮﻋﻰ ﺑﺂﻧﻬﺎ ﺣﺪ ﺯﺩﻩ ﺷﺪ.
ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺑﺎﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺗﻮ ﺑﺠﺎﻯ ﻓﺎﺳﻖ ﺷﺎﻫﺪ ﺭﺍ ﺷﻼﻕ ﺯﺩﻯ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻻﺋﻞ ﻛﺎﻓﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻌﻮﺍﻗﺐ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺍﻭ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﻤﻮﺩ ﻟﺬﺍ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﻧﺎﭼﺎﺭﻯ ﻭﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺠﺎﻯ ﺍﻭ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎﺹ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮔﺬﺍﺷﺖ،ﻭ ﺣﻜﻢ ﺑﻦ ﻋﺎﺹ ﻭ ﭘﺴﺮﺵ ﻣﺮﻭﺍﻥ ﺑﻦ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﺑﺪﺳﺘﻮﺭ ﺁﻧﺤﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻭ ﺑﻄﺎﺋﻒ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺣﺘﻰ ﺷﻴﺨﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻌﺘﺸﺎﻥ ﺑﻤﺪﻳﻨﻪ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻰ‏ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻤﺪﻳﻨﻪ ﺁﻭﺭﺩ ﻣﺮﻭﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻨﺼﺐ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻗﺎﻃﺒﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ.
ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺭﺍ ﺑﺤﻜﻮﻣﺖ ﺑﺼﺮﻩ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﮔﻤﺎﺷﺖ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺼﺮ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻌﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ (ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺭﺿﺎﻋﻰ ﺧﻮﺩ) ﺳﭙﺮﺩ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﺔ ﺑﻦ ﺍﺑﻴﺴﻔﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻤﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺗﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﺴﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻰ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻗﺼﺮ ﻣﺠﻠﻠﻰ ﺑﻨﺎ ﻧﻤﻮﺩ.
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻨﻬﻤﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﻼﻑ ﻭ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﺿﺮﺭ ﺧﻮﺩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺯﻣﺎﻡ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻭﻯ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﻓﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻨﻰ ﺍﻣﻴﻪ ﺭﺍ ﺟﺮﻯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺂﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ .ﻣﺜﻼ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰﻯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻧﻜﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﻡ ﺭﺍ ﻳﻜﺴﺮﻩ ﻣﻠﻚ ﻣﻮﺭﻭﺛﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﺍﻧﺪ ﺑﺪﻳﻨﺠﻬﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻮﺭﺵ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﺳﺘﻤﺪﺍﺩ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻛﺸﺘﻪ‏ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﻛﻨﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻭ ﺩﻓﻊ ﺍﻟﻮﻗﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻭﻗﺖ ﺳﺮﭘﻴﭽﻰ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮﺩﻯ ﺑﻨﺎﻡ (ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﺍﺳﺪ) ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﺪﻩ‏ﺍﻯ ﺑﺴﻮﻯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭﻟﻰ ﺑﺎﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺫﻯ ﺧﺸﺐ (ﻣﺤﻠﻰ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺳﺨﻰ ﻣﺪﻳﻨﻪ) ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻦ ﻭ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻣﺠﺪﺩﻯ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻣﺮﻭ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻟﺸﮕﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﺴﻮﻯ ﺷﺎﻡ ﺧﻮﺍﻧﺪ.
ﺑﺎﺭﻯ ﻭﺿﻊ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﻭﺯ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺪﺗﺮ ﻣﻴﺸﺪ ﻭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﺑﻌﺜﻤﺎﻥ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻭ ﺍﻧﺪﺭﺯ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻴﺸﺪ ﺳﻮﺩﻯ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﻴﺂﻣﺪ ﺣﺘﻰ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻤﺮﺗﺒﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﺰﺩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺧﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﭘﻨﺪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻭﺧﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻮﻯ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﮔﻮﺵ ﺷﻨﻮﺍ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺭﻭﺯﻯ ﺑﻤﻨﺒﺮ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻭ ﺷﻜﺎﻳﺎﺕ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﺮﺩ.
ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭼﻮﻥ ﻭﺿﻊ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﺳﺨﺖ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺷﻮﺭﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻮﭼﻪ‏ﻫﺎ ﺍﺯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺪ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﺎﺳﺰﺍ ﻭ ﺩﺷﻨﺎﻡ ﻣﻴﺪﺍﺩﻧﺪ،ﺁﺗﺶ ﺍﻓﺮﻭﺯﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺵ ﻃﻠﺤﻪ ﻭ ﺯﺑﻴﺮ ﻭ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻭ ﺣﻔﺼﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺵ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻤﺤﺎﺻﺮﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮﺩﻳﺪ.
ﭼﻮﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺍﺯ ﻭﻯ ﺩﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺑﻨﻰ ﺍﻣﻴﻪ ﺭﺍ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻤﺸﻮﺭﺕ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ،ﻣﺸﺎﻭﺭﻳﻦ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﺎﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺑﺪﻩ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻥ ﺷﺎﻡ ﻭ ﺑﺼﺮﻩ ﺑﻤﺪﻳﻨﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺷﻮﺭﺷﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺎﺭ ﻭ ﻣﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪ .
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻓﻮﺭﺍ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻭﺍﻟﻰ ﺷﺎﻡ ﻭ ﺑﺼﺮﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﻗﻀﻴﻪ ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎﺧﺖ،ﻋﺒﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺩﺭ ﺑﺼﺮﻩ ﺑﻤﺴﺠﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻜﻤﻚ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﻋﻮﺕ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻭ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﻋﺪﻯ ﻧﺪﺍﺩ،ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻤﺴﺎﻣﺤﻪ ﮔﺬﺭﺍﻧﻴﺪ.
ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺮ ﺷﺪﺕ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻴﺎﻓﺰﻭﺩﻧﺪ ﺑﻄﻮﺭﻳﻜﻪ‏ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﻜﻠﻰ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺂﺏ ﺁﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻰ ﻫﻢ ﺩﺳﺘﺮﺳﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻨﻤﻮﺩ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﭘﺸﺖ ﺑﺎﻡ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺁﻳﺎ ﻋﻠﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻤﺎﺳﺖ؟ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﻴﺮ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻜﺎﺭ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎﻯ ﺁﺏ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻮﺍﺏ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻌﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺭﺳﻴﺪ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﺷﺪ ﻭ ﻓﻮﺭﺍ ﭼﻨﺪ ﻣﺸﻚ ﺁﺏ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺍﺯ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺑﺴﺮﺍﻯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺂﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻴﻨﻤﻮﺩﻧﺪ ﻣﻊ ﺍﻟﻮﺻﻒ ﺁﻧﺎﻥ ﺁﺑﺮﺍ ﺑﻌﺜﻤﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪﻩ ﻭ ﺍﻭ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‏ﺍﺵ ﺭﺍ ﺳﻴﺮﺍﺏ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ.
ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﻴﻜﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺷﺪﺕ ﻋﻤﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﺑﺪﻳﻨﺠﻬﺖ ﺩﺭ ﻓﻜﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﻧﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻨﻰ ﺍﻣﻴﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺘﺮﻙ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ .
ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﭼﻮﻥ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺷﺎﻡ ﻭ ﺑﺼﺮﻩ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻛﻤﻜﻰ ﻃﻠﺒﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺑﺮ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺪﺕ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﻛﻤﻚ ﻛﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻳﻜﺴﺮﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ،ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎﻯ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺴﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﺭﻳﺨﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻦ 82 ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﻀﺮﺏ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻭ ﺧﻨﺠﺮ ﺑﻘﺘﻞ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ.
ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 35 ﻫﺠﺮﻯ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﻭﺭﺍﻥ 25 ﺳﺎﻟﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺣﻖ ﺍﺯ ﻣﺠﺮﺍﻯ ﺍﺻﻠﻴﺶ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻭﻟﻰ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻭﺧﻴﻢ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺍﻣﻨﮕﻴﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﮔﺮﺩﻳﺪ .
ﭘﻰ‏ﻧﻮﺷﺘﻬﺎ:
(1) ﻣﺮﻭﺝ ﺍﻟﺬﻫﺐ ﺟﻠﺪ 1 ﺹ 435ـﺸﺮﺡ ﻧﻬﺞ ﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﺍﺑﻦ ﺍﺑﻰ ﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ﺟﻠﺪ .1
(2) ﺍﻻﺻﺎﺑﺔ ﺟﻠﺪ 4 ﺹ 88ـﻤﺮﻭﺝ ﺍﻟﺬﻫﺐ ﺟﻠﺪ 1 ﺹ .440
(3) ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺍﻟﺘﻮﺍﺭﻳﺦ ﺹ .176
(4) ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻃﺒﺮﻯ ﺟﻠﺪ 3 ﺹ 402ـ409 ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻰ ﺟﻠﺪ 2 ﺹ 150ـ151(ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﻛﺘﺎﺏ ﺷﻴﻌﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ) .